Na czym polega terapia bilateralna?

W przypadku małych dzieci rodzice zawsze martwią się, czy ich pociechy rozwijają się prawidłowo? Czy nie wymagają pomocy specjalisty? W przypadku dolegliwości somatycznych, odczuwanych przez dziecko, sprawa jest prostsza (choć wymaga od rodziców niemalże detektywistycznych umiejętności, pozwalających dostrzec ślady szykującego się przeziębienia, problemów z brzuszkiem), objawy są – powiedzmy obrazowo jawne: katar, ból gardła, biegunka. A co w przypadku zaburzeń w rozwoju psychoruchowym?

Skąd wiedzieć, że mamy nadzwyczaj spokojne, rozważne dziecko, a nie dziecko, które w pewnych obszarach motoryki wymaga wsparcia? Dziś wszystkim rodzicom, opiekunom dzieci chcemy przybliżyć jedno z zaburzeń rozwojowych u dzieci, a mianowicie integrację bilateralną. Czym ona jest? Dlaczego do leczenia zaburzeń lateralizacji ciała zalecana jest terapia bilateralna?

Co to jest lateralizacja?

Żeby odpowiedzieć sobie na pytanie, czym jest integracja bilateralna, poświęćmy chwilę na odpowiedź na pytanie, czym jest sama lateralizacja? Lateralizacja, czyli inaczej stronność to tzw. asymetria czynnościowa prawej i lewej strony ciała ludzkiego, która wynika z różnic w budowie i funkcjach obu półkul mózgowych, która odpowiada, mówiąc w dużym uproszczeniu za np. leworęczność lub praworęczność człowieka. Lateralizacja u każdego człowieka rozwija się stopniowo wraz z wiekiem i ogólnym rozwojem ruchowym dziecka. Wiąże się ona z dominowaniem jednej półkuli mózgowej nad drugą. Jedne obszary mózgu kierują jednymi czynnościami wykonywanymi przez człowieka, a drugie innymi. Zazwyczaj lewa półkula odpowiada za mowę i funkcje językowe (wraz z czytaniem i pisaniem), logikę, czy też rozumienie i programowanie motoryczne, a prawa półkula zarządza percepcją przestrzenną, umiejętnościami muzycznymi i plastycznymi, mimiką i emocjami. Koordynowanie ruchów stron ciała, czyli współpraca międzypółkulowa określana jest mianem integracji bilateralnej.

Jakie są objawy zaburzeń rozwoju integracji bilateralnej?

Z pewnych nie do końca jeszcze zbadanych przyczyn dochodzi czasem do zakłóceń, niekiedy opóźnień w rozwoju integracji bilateralnej co związane jest z niedojrzałością układu nerwowego. U dzieci można zaobserwować trudności z nauką czytania i pisania, zaburzenia zachowania, trudności w wykonywaniu czynności dnia codziennego (wykonywanie ich „na opak”, zaczynanie wykonywania jakieś czynności dobrze i braku umiejętności jej zakończenia). U dzieci z zaburzonym rozwojem obu półkul mózgowych można zauważyć np. obniżoną obustronną koordynację np. problemy z łapaniem piłki, trudności z orientacją przestrzenną, trudności z różnicowaniem stron prawa/lewa, unikanie przekraczania linii środkowej ciała, niewykształconą w pełni lateralizacji (skrzyżowana lateralizacja lub utrzymująca się oburęczność), niskie umiejętności wykonywania ruchów sekwencyjnych, np. kłopoty z nauką układów tanecznych, a także słabą pamięć, kłopoty z wielozadaniowością np. w rozwiązywaniu zadań matematycznych.

Jak terapia bilateralna wpływa na rozwój dziecka?

Rozwiązaniem, a raczej pomocą przy zauważeniu problemów z rozwojem sprawności obu półkul mózgowych może być terapia bilateralna, zwana integracją bilateralną, która dzięki indywidualnie do każdego dziecka dobranych cyklach ćwiczeń ruchowych pobudza mózg do bardziej efektywnego i szybszego przetwarzania bodźców. W konsekwencji zmienia się sprawność mózgu i tym samym poprawie ulega jakość współpracy międzypółkulowej.

Terapia Bilateralna poprawia świadomość ciała, poczucie schematu czy też rozróżnienie przestrzeni i poczucie kierunku, co z kolei przekłada się na lepszą równowagę statyczną i dynamiczną oraz kontrolę postawy, usprawnia pamięć sekwencyjną i planowanie ruchu. Dzięki ćwiczeniom wykonywanym podczas terapii bilateralnej przywrócona zostaje właściwa automatyzacja ruchów i usprawnieniu ulega wykonywanie przez dziecko procesów wielozadaniowych.

Ćwiczenia Bilateralnej Integracji mogą być nie tylko skutecznym narzędziem w walce z zaburzeniami rozwoju półkul, ale także uzupełnieniem różnych terapii ruchowych typu integracja sensoryczna, terapie w zaburzeniach przetwarzania słuchowego czy też u dzieci z zaburzeniami ze spektrum autyzmu, koncentracji uwagi bądź nadpobudliwością ruchową.